Toelichting

Toelichting op het Uitwisselprofiel Ministerie van VWS Beleidsontwikkeling over Macro Economische Vraagstukken en Arbeidsmarkt

Versie 1.0

Scope

De arbeidsproblematiek binnen de gezondheidszorg is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen door een structurele mismatch tussen vraag en aanbod van zorgprofessionals. Vergrijzing, zowel onder patiënten als binnen het zorgpersoneel, zorgt voor een groeiende zorgvraag terwijl de beschikbare capaciteit afneemt. Daarnaast leiden hoge werkdruk, administratieve lasten en beperkte doorgroeimogelijkheden tot uitstroom en verminderde instroom in zorgfuncties. Technologische en organisatorische veranderingen vragen bovendien om nieuwe competenties, waardoor bestaande teams verder onder druk komen te staan. Als gevolg hiervan neemt de inzet van Personeel Niet in Loondienst (PNIL) toe, wat enerzijds de continuïteit waarborgt maar anderzijds nieuwe uitdagingen met zich meebrengt op het gebied van kosten, kwaliteit en borging.

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport beschikt momenteel over zeer beperkt inzicht in de inzet van Personeel Niet in Loondienst binnen de verpleeghuissector. Door het ontbreken van uniforme registratiesystemen en eenduidige definities verschillen databronnen per organisatie, waardoor het moeilijk is een betrouwbaar landelijk beeld te vormen. Daarnaast worden PNIL-kosten en -inzet vaak versnipperd administratief verwerkt, wat het zicht op patronen, risico’s en onderliggende oorzaken verder beperkt. Dit gebrek aan volledige en actuele informatie belemmert de mogelijkheid om effectief en doelgericht beleid te ontwikkelen dat is gericht op de kwaliteit en continuïteit van de langdurige zorg.

Daarnaast is ook binnen de verpleeghuiszorg de naleving van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA) een actueel onderwerp. Deze wet moet voorkomen dat zelfstandigen feitelijk als werknemers worden ingezet, wat zorgaanbieders verplicht om zorgvuldig te beoordelen hoe externe krachten worden ingezet en onder welke voorwaarden. Door de intensievere handhaving is het voor zowel zorgaanbieders als het ministerie van VWS noodzakelijk om goed inzicht te hebben in de aard en omvang van PNIL-inzet, zodat dit inzicht gebruikt kan worden in de beantwoording van moties uit de tweede kamer, het verbeteren van toekomstig beleid of bij het ontwikkelen van nieuwe wetten.

om dit mogelijk te maken, wordt aanvullende informatie bij zorgaanbieders uitgevraagd. Daarvoor worden er gegevens gevraagd over organisatorische kenmerken, informatie over medewerkers (personeel), financiële gegevens en informatie over de populatie van cliënten verzameld. Dit wordt uitgevraagd om te onderzoeken of er verklaringen gevonden kunnen worden in de verschillende inzet tussen PIL en PNIL tussen organisaties.

Het ministerie van VWS heeft deze informatie nodig om goed onderbouwd beleid te kunnen ontwikkelen en de arbeidsmarktontwikkelingen binnen de verpleeghuissector effectief te kunnen monitoren. Zonder inzicht in de inzet van PNIL is het niet mogelijk om de verhouding tussen personeel in loondienst en externe arbeid betrouwbaar te volgen, noch de effecten hiervan op kwaliteit, continuïteit en betaalbaarheid van zorg te beoordelen. Deze gegevens vormen daarmee een essentiële basis voor beleidskeuzes rondom arbeidsmarktinterventies, capaciteitsplanning en het waarborgen van toekomstbestendige zorg.

Relatie tot het AZW programma

In het arbeidsmarktvraagstukken in zorg en welzijn (AZW) programma werken arbeidsmarktfondsen in de sectoren zorg en welzijn en met ministerie van VWS samen om betrouwbare, onafhankelijke informatie te bieden over de arbeidsmarkt. Hierbij gaan deze gegevens enkel over personeel in loondienst, waardoor er geen inzicht is in gegevens en trends rondom PNIL en de verhouding daartussen. Om hier toch inzicht in te krijgen worden deze gegevens via dit uitwisselprofiel verzameld. Afhankelijk van de uitkomsten zal relevante informatie waar mogelijk worden gedeeld met het AZW-programma ter aanvulling van het bestaande arbeidsmarktbeeld.

Periode

Het ministerie van VWS vraagt gegevens ééns per jaar uit: in maart worden de gegevens van het voorgaande jaar uitgevraagd.

Proces

De gegevens worden bij alle aangesloten zorgaanbieders uitgevraagd en vervolgens centraal verzameld voor een data-analyse. Tijdens deze analyse worden profielen ontwikkeld van organisaties met relatief veel of juist weinig PNIL, en wordt onderzocht welke causale relaties en onderliggende factoren deze verschillen kunnen verklaren. Op basis van deze inzichten kunnen mogelijke beleidstheorieën worden herkend en onderzocht, zodat beter kan worden begrepen welke aannames en mechanismen ten grondslag liggen aan de huidige personeelsinzet. Daarbij is het mogelijk dat enkele zorgaanbieders worden benaderd voor een verdiepend interview om de gegeven antwoorden verder te duiden.

De bevindingen worden samengebracht in een rapportage, die o.a met de aangesloten zorgaanbieders wordt gedeeld. Indien relevant worden deze inzichten tevens gedeeld met het AZW-programma en binnen het ministerie benut voor de verdere ontwikkeling en onderbouwing van arbeidsmarktbeleid.

Evaluatie

Na afloop van iedere uitvraag zal er een evaluatie plaats vinden.